Als ezelsbrug kun je FIT (Feiten Interpretatie Tip) onthouden.

Regel 1 uitleg
Deze regel is belangrijk omdat de ander anders niet concreet weet waar je het over hebt. Je moet het zo omschrijven alsof er een camera bij de situatie heeft gestaan en als je de film daarvan afspeelt moet iedereen kunnen horen en zien wat je bedoelt. Als je bijvoorbeeld begint met 'ik vind jou zo irritant', weet de ander niet wat je bedoelt en zit hij waarschijnlijk meteen op de kast (en terecht). Probleem is dat de ander dan niet meer luistert. Zo kom je geen stap verder. 'Je praatte zo veel de vorige vergadering, dat ik er bijna niet kon tussenkomen en dat irriteerde me' is wel volgens het boekje.

Regel 2 uitleg
Hier is het belangrijk dat je de ander vertelt wat het effect van zijn gedrag op jou is. Als je dat niet doet, weet de ander niet wat je punt is. Bijvoorbeeld: 'je praatte veel vorige vergadering' kan beantwoord worden met 'ja, klopt, goed he' of 'ja, moet jij ook eens wat meer doen'. Daarbij is het belangrijk dat je in de ik-vorm praat en je niet verschuilt achter wij of een alwetend orakel.

Een paar valkuilen:
- In de 'wij-vorm' praten:
'Wij vinden dat jij met je pen tikt en dat vinden wij irritant'. Wie is wij? Het hele bedrijf?
- Orakelpraat:
'Dat is toch niet normaal hoe jij met je pen tikt'. Het orakel oordeelt over normaal en niet normaal.
- Na regel 1 meteen met de tip (regel 4) verder gaan.
Bijvoorbeeld: 'je praatte veel vorige vergadering, houd toch eens je mond'. Nu weet de ander niet waarom je dat wilt en is de kans groot dat hij ook geïrriteerd raakt.

Regel 3 uitleg
Als je niet eerst checkt of je verhaal is overgekomen, ga je te vroeg met de tip door, terwijl iemand bijvoorbeeld nog in gedachten verzonken is of nog aan het verwerken is. Feit is dat de ander dan niet luistert. Grote valkuil is hier dat je vraagt of de ander het met je eens is. Probleem is dat je dan zeer waarschijnlijk de discussie ingaat voordat je je tip hebt gegeven. Het is hier dus alleen van belang dat je checkt of de ander in ieder geval snapt dat het zo bij jou overkomt.

Valkuilen:
- Suggestieve vraag: 'vind je ook niet dat je zo ontzettend veel aan het woord bent?' of 'zou jij het soms leuk vinden als ik alleen maar aan het woord ben, nee toch'.
- Gelijk willen: 'ja maar, dat is toch zo….'
- Discussie aangaan: 'vind je ook niet?'

Regel 4 uitleg
Zonder concreet aan te geven wat je wilt, kan de ander zijn gedrag niet veranderen. Ook hier geldt dat je specifiek moet zijn en niet denkt dat de ander wel weet wat je bedoelt. Voorbeeld: 'ik zou graag ook wat willen zeggen, dus voor mij zou het beter werken als je rondkijkt terwijl je praat zodat je ziet wie er nog meer wat wil zeggen.'

Valkuilen:
- Vaag: 'eigenlijk wil ik ook wel een beetje wat zeggen soms'.
- Nog vager: 'het is toch fijner als iedereen zich betrokken voelt'.
- Nog veel vager: 'de sfeer is zo macho'.
- Jij doet alsof anderen het willen i.p.v. jijzelf: 'laat anderen ook eens aan het woord man'.
- Slachtoffergedrag: 'Jemig, jij laat mij ook nooit eens wat zeggen joh'.
- Niets zeggen omdat je denkt dat de ander wel weet wat je nu wilt.

Doentip van de maand

Ga deze week experimenteren met kritiek geven aan iemand met behulp van de vier regels. Omdat het in het begin best ingewikkeld kan zijn om regel 1 en 2 uit elkaar te houden, helpt het als je de regels eerst voor jezelf uitschrijft voordat je het zegt. De kans is namelijk zeer groot dat je anders 'in the heat of the moment' terugvalt in wat je altijd al deed.

NB: mocht je zelf nog wat nuttige kritiek zelf willen krijgen oefen dan eerst voor de spiegel. Vaak is het zo dat je een ander verwijt wat je zelf ook doet, of graag zou willen doen.

Succes Reinoud.
.