Doentip© van de maand


Hier lees je elke maand een prikkelende spreuk met daaraan gekoppeld een praktische tip om deze spreuk direct in praktijk te brengen. De Doentips zijn voorbeelden van het gedachtegoed van Reinoud van Rooij Trainingen.

Aanmelden Doentip

* indicates required

Doentip van de maand

Doentip van Reinoud

Waarom je gelukkig willen voelen, je zo ongelukkig maakt.

Er is iets vreemds aan de hand. Als je onze levensstandaard vergelijkt met die van 100 jaar geleden, dan is deze op alle fronten enorm toegenomen en tegelijkertijd voelen we ons in diezelfde 100 jaar niet veel gelukkiger. Sterker nog, depressie is nu de op drie na meest voorkomende en duurste ziekte van de wereld en is op weg om in 2020 de tweede plek in te nemen.

Polonaise
Als je het boek ‘Vooruitgang’ van Johan Norberg leest en je ziet alle dingen die in ons leven de laatste honderd jaar verbeterd zijn, dan zouden we, als we alleen naar deze voortuitgang zouden kijken, eigenlijk nu gelukzalig op straat in polonaise achter elkaar aan moeten lopen. Norberg laat zien dat nagenoeg op alle terreinen het leven significant verbeterd is zoals: welvaart, levensverwachting, gezondheidszorg, toegang tot onderwijs, oorlog(dreiging), vrouwenrechten, LGTB-rechten, misdaad, toegang tot water, sanitaire voorzieningen, reismogelijkheden, rechtspraak, carrièrekansen en zelfs op het gebied van milieu zijn er enorme verbeteringen. Ik noem een paar cijfers: het aantal mensen op de wereld dat onder de armoedegrens van $1 per dag leefde honderd jaar geleden was 70%. Dat is nu (zelfs gecorrigeerd voor inflatie) minder dan 9%. En dit terwijl de wereldbevolking meer dan verdriedubbeld is. De middenklasse heeft het nu stukken beter dan de elite van toen. De levensverwachting was 100 jaar geleden 30 jaar! Nu is deze wereldwijd 70 jaar. We worden dus gemiddeld meer dan twee keer zo oud als 100 jaar geleden. 80% van de wereldbevolking kon 100 jaar geleden niet lezen en schrijven. Dat is nu minder dan 9% door de enorme verbetering in de toegang tot onderwijs. De grootste kans op een potentieel geweldig leven is nog nooit zo hoog geweest als NU.

50% van de volwassen loopt wel eens rond met zelfmoordgedachtes Kijken we echter naar cijfers van de World Health Organisation/WHO en het Centraal Bureau voor de Statistiek/CBS op gebieden die gerelateerd zijn aan geluksbeleving, dan zien we het volgende: 1 op de 7 werknemers leidt in Nederland aan burn-out klachten. 1 op de 5 van de volwassenen heeft in zijn leven een keer te maken gekregen met een depressie. 25% van de volwassenen is verslaafd aan alcohol, slaapmiddelen of andere drugs. Verbijsterend vind ik, dat de helft van de volwassenen in zijn leven gedurende minimaal twee weken rondloopt met serieuze zelfmoord gedachten en 1 op de 10 een poging doet. Hier is dus iets vreemds aan de hand. Onze levensstandaard en mogelijkheden zijn de laatste 100 jaar enorm toegenomen, maar onze beleving van geluk laat iets heel anders zien.

Dus wat is hier aan de hand?
Voor dit fenomeen zijn meerdere verklaringen. De eerste is, dat ook al is de welvaart significant voor iedereen toegenomen, dat niet wil zeggen dat het leven geen ellende en daarmee ongelukkige gevoelens voor de meesten in petto heeft. Veel mensen krijgen te maken met één of meerdere uitdagingen gedurende hun leven zoals bijvoorbeeld verlies van dierbaren, een ziekte, een traumatische gebeurtenis, ontslag, scheiding, een ongeval, geestelijk en/of seksueel misbruik, financiële problemen, geweld etc. En dan heb ik het nog over Nederlandse omstandigheden, dus niet over oorlog, extreme armoede, bestaansonzekerheid en uitzichtloosheid. Dus je ‘ongelukkig’ voelen in bepaalde perioden in je leven is heel normaal. Alleen de toename van burn-out, stress, depressie, drugsgebruik en zelfmoord is, gegeven de hierboven geschetste welvaartstoename, wel in eerste instantie opvallend.

Goed nieuws is geen nieuws
Eén tweede verklaring is dat we door de nieuwsmedia, die vooral gericht zijn op slecht nieuws, een vertekend beeld krijgen van de werkelijkheid. Een voorbeeld is de angst die veel mensen hebben voor een terroristische aanslag. Deze angst is erg groot, terwijl de kans dat je slachtoffer wordt van zo’n aanslag nihil is. Vanaf het jaar 2000 zijn er binnen de landen die lid zijn van de OESO (de 35 meest welvarende landen in de wereld) gemiddeld 400 slachtoffers gevallen per jaar ten gevolge van een terroristische aanslag. Het is in die zin verstandiger om maar niet meer in bad te gaan, want zo overlijden ongeveer 30.000 mensen per jaar.
Een derde reden is dat misschien onze levensstandaard wel flink verhoogd is de laatste honderd jaar, maar de prestatiedruk, de snelheid van het leven en de hoeveelheid keuzemogelijkheden ook. Deze nieuwe context, waar de lat flink omhoog gegaan is op alle gebieden van ons leven, leidt tot een flinke toename van stress, neerslachtigheid en depressie.

In deze Doentip ga ik echter een belangrijke vierde reden uitleggen voor dit fenomeen. Ik ga uitleggen welke mechanismes in ons eigen hoofd ervoor zorgen, dat we onszelf ongelukkig maken en geef op het einde een oefening om te bepalen hoe jij dat doet. Het is erg belangrijk dat je door begint te krijgen hoe je jezelf ongelukkig maakt, want dat is een eerste stap op weg naar de vraag: ‘hoe dan wel?’. Dat ‘hoe dan wel?’ behandel ik in de Doentip van volgende maand.

Een nieuwe bijzondere gedragstherapie...
De inspiratie voor deze en de volgende Doentip komt van het boek ‘De valstrik van geluk’ van Russ Harris. In dit boek wordt de nieuwste generatie gedragstherapie beschreven, de ‘Acceptance and Commitment Therapy’ of kort gezegd de ACT. Het is een relatief nieuwe gedragstherapie die in 1982 door de Amerikaanse psycholoog Steven C. Hayes is ontwikkeld en in maart 2011 officieel erkend is door de ‘American Psychological Association Division’ als ‘evidence based’. Oftewel de ACT is een erkende wetenschappelijk bewezen theorie. De ACT kent alleen nog niet zoveel bekendheid in Nederland, waar ik dus graag wat verandering in wil brengen. Na alle opleidingen en trainingen die ik heb gedaan op dit gebied, heeft deze theorie en aanpak mij echt gegrepen. Dit komt omdat ik merk dat deze aanpak voor enerzijds begrip en mildheid naar jezelf zorgt en anderzijds je helpt om constructief gedrag te vertonen naar jezelf en anderen. Hierdoor ga je steeds meer dingen dóen die echt belangrijk voor je zijn en leef je hiermee een betekenisvol leven.

Hoe graven we zelf een valkuil voor ons eigen geluk?
Er zijn volgens Harris drie redenen die ervoor zorgen dat we onze eigen valkuil graven van geluk:

  • Valkuil 1: We nemen onze gedachtes en emoties heel serieus

  • Valkuil 2: Velen hebben een niet-realistische verwachting van geluk in het leven.

  • Valkuil 3: De controle die we denken te hebben op onze gevoelens en gedachtes.


Valkuil 1: We nemen onze gedachtes en emoties heel serieus

I used to think that my mind was my most wonderful organ.
Then I realized which organ was telling me this.
- Emo Phillips -

Veel mensen hebben een verkeerde perceptie en verwachting van de functie en werking van onze gedachtes en gevoelens. Om dit uit te leggen, gaan we 100.000 jaar terug in de tijd, toen homo sapiens begon te leven op deze planeet. Darwin legt in zijn evolutietheorie uit, dat degene die zich het beste kunnen aanpassen aan de omstandigheden zullen overleven en dus ook het meeste nageslacht zullen produceren. Hij noemde dat ‘survival of the fittest’. ‘Fittest’ in de zin van ‘fit in’ oftewel het beste kunnen aanpassen aan de omgeving en niet in de zin van fysieke kracht. Om meer te weten te komen over de functie van onze gedachtes en emoties, is het dus van belang om naar de omstandigheden van toen te kijken en wat daarbij de beste aanpassingsstrategieën waren. Het leven van toen en de 99.900 jaar daarna, zat vol gevaren door bijvoorbeeld: aanvallen van wilde dieren zoals mammoeten en sabeltandtijgers of van andere wrede stammen, weinig beschutting tegen natuurgeweld, ziektes, honger en kou. Het gevaar lag overal op de loer en de mens had niet zoveel natuurlijke eigenschappen om zichzelf te verdedigen. Niet overdreven sterk zoals een olifant of leeuw, niet overdreven snel zoals een antilope en geen natuurlijk schild waar we ons in konden verschuilen zoals bij een schildpad. Het is dan ook niet zo verwonderlijk, dat de gemiddelde levensverwachting van de mens tot honderd jaar geleden ca. 30 jaar was.

Hoe heeft homo sapiens overleefd?
Hoe hebben de overlevers zich het beste aangepast aan deze gevaarlijke omstandigheden? Het waren vooral degenen die een neusje hadden voor potentieel gevaar en daarbij zich zo opstelden dat ze goed door de groep geaccepteerd werden. Want als groep kon je je beter verdedigen en dus buiten de groep vallen stond garant voor de dood. Degenen die daar het best in waren, overleefden en gaven deze eigenschappen door aan hun nakomelingen. Deze verbeterden deze eigenschappen weer en zo ontstonden twee zeer goed ontwikkelde eigenschappen bij de mens: gevaar inschatten en sociale vaardigheden om geaccepteerd te worden. De laatste honderd jaar echter zijn enerzijds deze gevaren een heel stuk minder geworden en anderzijds is het behoren tot een groep leuk, maar is het niet meer van levensbelang. De gevaren zijn dus enorm afgenomen. Alleen evolutionair gezien zijn we nog geheel niet aangepast aan deze volstrekt nieuwe situatie. Darwin spreekt zelf over 10.000 jaar als uitzonderlijk snelle evolutionaire aanpassing, maar miljoenen jaren zonder aanpassing kan ook prima. Dus we lopen anno nu rond met evolutionaire gedragspatronen van 100.000 jaar geleden. Dit uit zich bijvoorbeeld, wat de gevaardetectie betreft, in ons zorgen maken over de toekomst, onze baangarantie, verzamelen van zoveel mogelijk spullen, angst voor mogelijke ziektes en eventuele arbeidsongeschiktheid en angst voor überhaupt alle vernieuwing. Om bij de groep te horen vergelijken we ons constant met anderen of besteden we aandacht aan confirmeren, niet teveel opvallen, dus hetzelfde eruit zien en hetzelfde doen als de anderen. Of stoppen we heel veel energie in het ons onderscheiden in bepaalde vaardigheden, zodat de groep je nodig heeft. Heel erg vroeger dus allemaal van levensbelang en helaas denken we dat dat nog steeds zo is.

Lijden staat in ons brein geschreven
De evolutie heeft ons brein dus zo gevormd, dat lijden in onze harde schijf geschreven staat. We maken ons veel zorgen en halen ons allerlei angstwekkende scenario’s voor de geest, we vergelijken, we bekritiseren onszelf en anderen, richten onze aandacht op ‘meer en beter’ en zijn dus permanent ontevreden met het ‘nu’. De functie van onze gedachtes en emoties is dus om ons permanent te waarschuwen en niet om ons gelukkig te maken of liefde te voelen of meer van dit soort triviale dingen, die niet direct nodig zijn om te overleven. Echter, en nu komt het, de gedachtes die we hebben over onszelf, over anderen en over de wereld nemen we wel heel serieus. Veel mensen denken dat de gedachtes die ze hebben wáár zijn en héél belangrijk. Veel mensen interpreteren hun stem in hun hoofd als de stem die je hoort van de piloot in een vliegtuig. Heel erg belangrijk, moet je heel goed naar luisteren en zeker doen wat hij zegt, want je leven hangt ervan af. Wat dat betreft kun je de stem in je hoofd maar beter vergelijking met de tovenaar van Oz. Hoop gebrul, weinig realiteitszin. Echter, doordat we vaak zo goed luisteren naar deze gedachtes en ze heel serieus nemen, voelen we ons vaak gestrest, op onze hoede, angstig en alert en dus ongelukkig. Want ja, het kan volgens deze gedachtes ieder moment helemaal misgaan met ons. Gelukkig is er een manier vanuit de ACT om veel handiger met deze gedachtes en gevoelens om te gaan. Maar daarover later meer.

Valkuil 2: Velen hebben een niet-realistische verwachting van geluk in het leven.

Een tweede reden volgens Harris, die ervoor zorgt dat we zelf onze valkuil voor geluk dieper graven, is de sprookjes waar we in geloven als het gaat om geluk. Dit zijn dus voor de meesten geen sprookjes, maar zoals het leven ‘écht’ in elkaar steekt.

Sprookje 1: Geluk is voor alle mensen de natuurlijke staat van zijn
Als je naar de statistieken van de WHO en het CBS kijkt, dan zie je dat werkelijk en langdurig geluk eigenlijk best zeldzaam is. En dan heb ik het alleen nog maar gehad over psychische stoornissen en niet over alle levensellende, zoals: eenzaamheid, echtscheiding, ziektes, midlifecrises, relatieproblemen, sociaal isolement en problemen met zingeving. We leven echter in een tijd dat, als je de social-media moet geloven, iedereen gelukkig is en iedereen fantastische gevoelens heeft bij wat ze doen. Je zou hier de conclusie kunnen trekken, dat een gelukt of goed leven bestaat uit een aaneenschakeling van gelukkige momenten. Dit terwijl de praktijk is, dat bij de dingen die je werkelijk zinvol vindt, het vaak begint met allemaal heel positieve gevoelens, maar al vrij snel komen ook de minder prettige gevoelens om de hoek kijken. Neem bijvoorbeeld je relatie. Het begint fantastisch met verliefdheid en geluk dat niet op kan. Maar de eerste irritaties en ruzies komen al vaak na een paar maanden. Een ander persoonlijk voorbeeld is het groot brengen van mijn kinderen. Dit is en was één van de waardevolste dingen in mijn leven, maar om nu te beweren dat dit zonder problemen en met permanente geluksgevoelens gepaard is gegaan… nou nee. Ook mijn werk geeft echt zin aan mijn leven, maar als ik in mijn auto op weg ben naar een workshop voor meer dan honderd deelnemers, gaan er vooral veel onprettige gevoelens door mijn lichaam. Gedachtes als: ‘waarom doe ik dit mezelf aan?’ en vervelende gevoelens van stress en angst voor afwijzing. En dan kan ik nog zo vaak zeggen tegen mezelf dat de meeste workshops uitstekend zijn gegaan, maar dat helpt voor geen meter. Het is realistischer om in te zien dat het onvermijdelijk is dat als je met zinvolle dingen bezig bent in je leven, je ook teleurstelling, frustratie en een bepaalde mate van stress zult ervaren. Dus een nagenoeg niet te voorspellen afwisseling van geluk en ongeluk is een veel reëlere manier om te kijken naar onze geluksbeleving. Alleen als we verwachten dat we eigenlijk gewoon permanent gelukkig zouden moeten zijn, dan krijg je te maken met een hoop onnodige frustratie. Het tweede sprookje volgt uit het eerst sprookje.

Sprookje 2: Als je niet gelukkig bent, is er iets mis met je.
Toegeven dat je niet gelukkig bent, dat doen niet veel mensen. Het wordt vaak als zwakheid beschouwd of dat het niet helemaal goed zit tussen je oren. Het gevolg is dat iedere keer dat we pijnlijke gedachtes of gevoelens ervaren, onszelf bekritiseren als zwak of dom. Dit gevoel van dom en zwak wordt nog eens versterkt door de volgende en laatste valkuil die we zelf graven.

Valkuil 3: De controle die we denken te hebben op onze gevoelens en gedachtes.

De derde valkuil wordt veroorzaakt doordat veel mensen in het volgende sprookje geloven:

Sprookje 3: Gelukkig hebben we veel controle over wat we denken en voelen en daarmee is ‘je gelukkig voelen’ een keuze.
Er zijn drie redenen waarom veel mensen dit sprookje geloven.
Ten eerste werd je dit al van jongs af aan geleerd. Er werd gezegd: ‘niet huilen’ of ‘wees niet zo bang’, waarmee er gesuggereerd wordt, dat je dat dus kunt controleren. Dat papa en mama zelf aan de kalmeringstabletten zaten, werd er toen even niet bij vermeld. En op school ging het door met opmerkingen als: ‘blijf toch niet zo doormalen’, ‘doe nu eens rustig’ of ‘zet er nu eens een punt achter’. Hiermee werd wederom de suggestie gewekt dat er ergens een knop zit in je lijf, die je om kunt zetten om je gevoelens aan en uit te zetten. En nu komt het, want het is maar zeer de vraag of we zoveel controle hebben over onze gevoelens.

Er zal wel iets mis zijn met mij...
Een tweede reden dat mensen in dit maakbaarheidssprookje geloven, is dat dit je in veel zelfhulp boeken wordt geleerd. Mooie titels als: ‘Geluk is een keuze’, ‘Positief denken’, ‘Word meester van je gedachtes’, ‘Affirmeer je gelukkig’ suggereren dat je veel invloed hebt op je gedachtes en gevoelens. Niet dat deze technieken geen effect hebben, maar er zit wel een addertje onder het gras. Als je dit doet in situaties waar je emoties nog niet zo hoog opgelopen zijn of in situaties waar niet zoveel op het spel staat, dan werken deze strategieën op korte termijn best goed. Het probleem is alleen dat na verloop van tijd de negatieve gedachtes en gevoelens toch weer gewoon terugkomen. Je kunt je dan juist dom of zwak gaan voelen en denken dat er iets ‘mis’ is met je. Daarnaast werken deze technieken niet of nauwelijks in situaties waar je erg van streek bent. Probeer maar eens, tijdens een heftige ruzie met je partner, jezelf lekker te ontspannen en hele redelijke gedachtes en liefdevolle gevoelens te krijgen.

Op korte termijn werkt Netflix kijken
Een derde reden, dat veel mensen in het sprookje van ‘geluk is een keuze’ geloven, is dat veel controle strategieën op korte termijn ook effectief zijn en dus de neiging groot is om deze strategieën veelvuldig te herhalen. Probleem is alleen dat als je ze veelvuldig toepast, ze juist op lange termijn averechts werken. Als je je bijvoorbeeld rot voelt, dan werkt het vaak op korte termijn prima om jezelf af te leiden met Netflix of social-media of je te benevelen met drank, pillen of drugs. Je begrijpt dat als je dat veelvuldig doet, je jezelf juist ellendiger gaat voelen. Het helpt bijvoorbeeld ook om positieve gedachtes tegenover je negatieve gedachtes te zetten. Echter, in stressvolle situaties komen de negatieve gedachtes veelvuldig terug. Je kunt dan zo bezig zijn met het ‘bestrijden’ van je negatieve gedachtes en gevoelens, dat je nauwelijks meer tot constructieve acties komt. Je doet dus niet of veel minder die dingen die je belangrijk vindt, omdat je zo bezig bent met de strijd in je hoofd. Dat leidt echter op lange termijn weer tot meer negatieve gevoelens.

Dus als resumé: we graven onze eigen valkuil van geluk doordat we:

  1. onze prehistorische gedachtes héél serieus nemen, terwijl ze ons vooral de hele tijd willen waarschuwen tegen voornamelijk niet bestaande gevaren;

  2. denken dat ‘gelukkig zijn’ ons natuurlijke staat is, terwijl een gemiddeld leven een grillige afwisseling van geluk en ongeluk met zich meebrengt;

  3. denken dat we heel veel controle hebben op onze gevoelens en gedachtes en door controle strategieën toe te passen onszelf van ongelukkig naar gelukkig kunnen denken. Terwijl de realiteit is, dat we helemaal niet zoveel invloed hebben op onze gedachtes en gevoelens. En de controle die we toepassen om van onze nare gevoelens en gedachtes af te komen, zorgt er op termijn juist voor dat we ons ongelukkiger gaan voelen. Oftewel de oplossing is juist het probleem.


DOENtip

Een eerste belangrijke stap is nu om je bewust te worden, hoe dit in jouw hoofd werkt. En hiervoor heb ik de volgende oefening (met dank aan Russ Harris).

  1. Ga eerst eens na van welke gevoelens en gedachtes je écht af wil.

  2. Ga nu eens na welke dingen en strategieën je allemaal hebt geprobeerd om van deze gevoelens en gedachtes af te komen en schrijf ze op. Bijvoorbeeld ben je alcohol gaan drinken of snoepen of ben je heel veel gaan slapen? Ben je Netflix gaan kijken of gaan feesten? Ben je je gevoelens gaan onderdrukken of ben je gaan zeggen tegen jezelf: ‘ik voel me goed, ik voel me goed’. Ben je gaan discussiëren met je gedachtes of affirmatie gaan opzeggen? Ben je heel bewust het halfvolle glas gaan bekijken? Of ben je boos op jezelf geworden en jezelf gaan straffen door te zeggen: ‘Idioot, doe eens normaal!’ Of ben je vervelende situaties gaan vermijden, door bijvoorbeeld sollicitatiegesprekken eindeloos uitstellen, weer maar eens een training te volgen of je steeds precies op ‘moment suprême’ ziek te melden? Of ben je geestelijk gaan uitloggen als die irritante collega je weer eens kritiek kwam geven.

  3. Lees de lijst nog eens na en beantwoord nu per strategie de volgende vragen:

  1. Heeft de strategie ervoor gezorgd dat ik op de lange termijn van de nare gedachtes en gevoelens afkwam?

  2. Hoeveel tijd, energie, gezondheid, relaties en geld heeft het me gekost om met deze strategieën bezig te zijn?

  3. En ben ik uiteindelijk door deze strategieën toe te passen, meer dingen gaan doen die ik echt belangrijk vond? Oftewel heeft het ervoor gezorgd dat ik een zinvoller en betekenisvoller leven ben gaan leiden?

Doe nu eerst deze oefening voordat je verder leest.

De meeste mensen die deze oefening serieus doen, ervaren de volgende dingen:

  1. Je bent een hoop tijd en energie kwijt aan het toepassen van al de controle strategieën.

  2. Op korte termijn werkt het wel, maar op de lange termijn komen de negatieve gedachtes en gevoelens gewoon weer terug. Dus in die zin zonde van je tijd.

  3. En dit terwijl de ‘kosten’ vrij hoog zijn in termen van tijd, energie, relaties, vitaliteit, geld en gezondheid.

  4. Dus op lange termijn heeft het veelvuldig toepassen van deze controlestrategieën juist een negatief effect op de kwaliteit van je leven.

De eerste stap is nu dat je je bewust wordt van het graven van je eigen valkuil. Dus merk de komende weken op hoe je probeert te ontsnappen van je onprettige gevoelens en gedachtes en merk op wat dat voor gevolgen heeft. Dit is de eerste stap.

In de volgende DOENtip leg ik je uit hoe je volgens de 6 stappen van de Acceptance and Commitment Therapy/ACT uit je eigen valkuil van geluk blijft en steeds meer die dingen gaat doen, die je echt belangrijk vindt. In plaats van je te richten op een permanent gelukkig leven, richt je je hiermee op een betekenisvol leven. Dat dit vaak gepaard gaat met gelukkige gevoelens is mooi meegenomen, maar geen doel. Want anders zitten we weer in de valkuil.

Veel succes!
Reinoud





Vorige Doentips
  •  Waarom je gelukkig willen voelen, je zo ongelukkig maakt. 19-04-2018
  •  Hoe verander je gedrag écht? 09-06-2016
  •  Zo breng je humor in je presentatie 21-03-2016
  •  Kiezen maakt gelukkig 02-12-2014
  •  Zo presteer je 16x beter 10-06-2014
  •  Presentatie tip 4: Hoe concreter hoe beter 03-01-2013
  •  Eerlijk Manipuleren... 11-11-2012
  •  Organisatieveranderingen, hoe presenteer je die? 11-11-2012
  •  Dé belangrijkste tip om een presentatie BOEIEND te maken 31-08-2012
  •  De 5 gouden regels voor effectief gebruik van PowerPoint 16-06-2012
  •  Hoe beantwoord je lastige vragen tijdens een presentatie? 26-04-2012
  •  7 tips om vol te houden. Manipuleer jezelf! 27-09-2011
  •  Hoe krijg je je zin? 29-08-2011
  •  Bij complexe beslissingen moet je niet logisch nadenken 22-06-2011
  •  Hoe geef je kritiek zonder dat het ruzie wordt? 03-05-2011
  •  Gewoon doen is veel effectiever dan positief denken 27-04-2011
  •  Wat weet je nou als je pas 1 minuut oud bent? 17-03-2011
  •  Mededogen is: erkennen dat je een onvolmaakt, feilbaar wezen bent, die fouten maakt 19-02-2011
  •  Probleem van weten wat liefde is, is dat je stopt met ontdekken wat het nog meer zou kunnen zijn. 28-01-2011
  •  Wees gewoon wie je wenst te zijn, anders word je zo irritant voor je omgeving 07-12-2010
  •  Probeer eerst te begrijpen, dan begrepen te worden 22-11-2010
  •  Je kan niet veranderen wat je niet erkent 27-10-2010
  •  Ook een vaag idee van wat je wilt, is meer dan genoeg om gewoon te beginnen 21-08-2010
  •  Als je wilt 'ZIJN', dan moet je iets 'DOEN' 05-07-2010
  •  Heb je ooit niet een probleem gehad? 25-06-2010
  •  Je bent niet dom als je dom doet 17-05-2010
  •  Het is goed zoals het is, en er is nog veel te doen 01-04-2010
  •  Als je vast zit moet je gaan geven 22-03-2010
  •  Als je doet wat je wilt ervaar je wie je bent 30-01-2010
  •  Als je NU geen probleem hebt, op dit moment, dan heb je simpelweg geen probleem 30-12-2009
  •  Dringend is niet hetzelfde als belangrijk 06-11-2009
  •  Hoe beter je onderscheid kan maken, hoe krachtiger je wordt 07-10-2009
  •  Het beste wat je kunt doen voor de toekomst is leven met alles wat je hebt in het NU 23-09-2009
  •  Het is niet fout om te denken in goed en fout, het werkt alleen niet 04-08-2009
  •  De kunst is niet hoe je iets nooit meer doet, maar hoe snel je voor iets anders kiest als je 'het' weer doet 23-07-2009
  •  Waardevol zijn is de allerbeste manier om waarde te creeren 13-07-2009
  •  Alles wat je doet heeft effect 06-07-2009
  •  Wat zou liefde nu doen? 22-06-2009
  •  Werkelijke vrijheid is het vermogen om een impuls ondergeschikt te maken aan je waarden 14-06-2009
  •  Wie ben jij in vredesnaam om te twijfelen aan jouw GROOTSHEID 03-06-2009
  •  Take into account that great love and great achievements involve great risk. (Daila Lama) 30-05-2009
  •  Wie geeft die leeft 26-05-2009
  •  Je bent niet je resultaten, je hebt resultaten 22-05-2009
  •  Je vermogen om liefde te voelen is de Dow Jones van je leven, graadmeter van verbondenheid en daarmee van succes 10-05-2009
  •  Als je weet waar je naar toe wilt, maar je weet niet waar je bent, ben je volkomen verdwaald 07-05-2009
  •  Als het eenmaal fout is gegaan, dan is het nog vroeg genoeg om je druk te maken. 28-04-2009
  •  Stel... morgen is de laatste dag van je leven..... 21-04-2009
  •  Als je 'falen' vervangt door 'ontdekt hebben hoe je het niet moet doen' geef je jezelf een kans om het nu beter te doen 14-04-2009
  •  Life is happening while you are making other plans 07-04-2009
  •  Als je 90% van je aandacht richt op die 10% die niet goed gaat in je leven, dan ga je naar verloop van tijd denken dat 90% niet goed gaat 31-03-2009
  •  Na inzicht komt ACCEPTATIE, en dan pas actie 23-03-2009
  •  Elke gedachte die je hebt creeert een deel van je toekomst 10-03-2009
  •  Wees de verandering die je in de wereld wilt zien (Ghandi) 26-01-2009
  •  Wat je bewondert in een ander heb je waarschijnlijk bedekt bij jezelf 23-01-2009

  • XXL-Workshop
    Feedback geven en ontvangen
    Een korte krachtige workshop voor een grote groep deelnemers.